Gọi là đọt chạy vì loài cây này sống nhiều ở vùng đất bùn trũng, thuộc loại dây leo, thân bò (chạy) tới đâu thì bám rễ hút nước tới đó, thích nghi với vùng đất nhiễm phèn nhẹ.

Đọt chạy loại dây leo, thân bò (chạy) tới đâu thì bám rễ hút nước tới đó. Khi ăn người ta chỉ hái đọt non. Rau mọc thiên nhiên trên các vùng đất trũng phần lớn ở các tỉnh miền Tây.

Người dân địa phương cho biết đây là rau chỉ mọc tự nhiên chứ chưa thấy ai trồng. Ban đầu ít người hái ăn vì nghĩ loài cây giống thân dương xỉ quăn quăn này chắc đắng và chát nên không để ý. Nhưng vào mùa mưa lũ thân cây mọc nhanh và xanh tốt, thử hái đọt non xào thấy ngon, từ đó dân gian truyền tụng khắp nơi, giờ thì đọt chạy đã thành đặc sản. Đọt rau chạy tròn to cỡ bằng nữa đầu chiếc đũa và quăn tít ở đầu ngọn. Rau luộc qua nước sôi thường bị đổi màu nên muốn trữ lâu phải giữ trong ngăn mát tủ lạnh.

Đọt chạy có thể xào tỏi, làm gỏi, nhúng lẩu rất ngon. Ai lần đầu ăn đọt chạy sẽ thấy nhớt giống rau đay, rau mồng tơi, có vị đăng đắng nhưng nhai kỹ sẽ thấy ngon ngọt về sau, ăn rồi rất dễ nghiền nhớ.

Giống như rau khoai lang của người miền Bắc vào ngày mưa nhà xa chợ, người miền Tây có thể đi hái rổ rau đọt chạy về rửa sạch luộc chấm mắm cái ăn với cơm nóng là no bữa. Ngẫu hứng thì có thể luộc qua nước sôi rồi xào với chút mỡ heo bóng mượt ăn ngọt giòn.

Đặc biệt đọt chạy nhúng lẩu cá kèo hay lẩu mắm thì đúng vị miền Tây. Nấu một nồi nước lèo lẩu mắm, nhúng những cọng rau đọt chạy vào, vớt ra ăn nóng một sự kết hợp tròn vị. Ăn lẩu mắm với đọt chạy ngon hơn với rau muống, cải các loại. Đọt chạy bóp gỏi cũng rất ngon, chỉ cần nhúng rau qua nước sôi, vớt ra thêm ít tép rong đã xào chín, xoài xắt nhỏ, trộn với rau thơm, hành phi, chanh, gia vị nữa kèm bánh tráng ngon phải biết.

Đĩa đọt chạy xào tỏi, ai lần đầu ăn sẽ thấy hơi nhớt giống rau mồng tơi, rau đay. Nhưng ăn rồi sẽ nhớ vị đăng đắng nhưng nhai kĩ lại ngọt giòn nơi đầu lưỡi.

Nhiều người bảo đọt chạy không thích hợp với các loại cá biển và cũng chưa thấy ai nấu bao giờ, nhưng với cá đồng cá nước lợ thì tuyệt. Bữa cơm ngày mưa lũ dọn ra đôi khi không cần thịt chỉ cần một nồi canh cá rô đồng rau đọt chạy là đưa cơm rồi.

Nếu có dịp đi miền Tây bạn nhớ thưởng thức món ngon đọt chạy dân dã này nhé.

Bài và ảnh: Đoàn Xuân